راهنمای نویسندگان ادب فارسی

دوفصلنامۀ ادب فارسی دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تهران، نشریّه‌‌ای علمی (علمی-پژوهشی) در حوزۀ مطالعات  و تحقیقات ادبی زبان فارسی است. این نشریّه مقالاتی در این زمینه‌ها منتشر می‌کند:

تحقیقات در زمینۀ ادبیّات کهن و معاصر فارسی در سراسر حوزۀ نفوذ این زبان؛ نقد و تصحیح متون فارسی؛ تاریخ ادبیّات و سبک‌شناسی؛ دستور زبان؛ مسائل زبان‌شناختی؛ ادبیّات عامّۀ فارسی؛ و تحقیقات در زمینۀ آموزش زبان فارسی.

شرایط پذیرش مقالات

فرم تعهدنامه

  1. ویژگی‌های کلّی

مقاله باید نتیجۀ تحقیقات نویسنده/ نویسندگان باشد و در آن، نکته‌هایی تازه‌ طرح و شرح شده باشد؛

● حفظ امانت در نقل اقوال و نظریّات دیگران ضروری است و باید با ارجاع دقیق به منابعِ معتبر همراه باشد؛

● مقاله نباید در نشریّه‌ای دیگر منتشر یا هم‌زمان به نشریّه‌ای دیگر فرستاده شده باشد؛

● چاپ مقاله مشروط به تأیید نهاییِ هیئت تحریریّۀ نشریّه است؛

● گواهی پذیرش مقاله، پس از تأیید سردبیر، به صفحۀ شخصیِ نویسنده در سامانه فرستاده خواهد شد؛

● مسئولیّت مطالب و محتوای مقاله برعهدۀ نویسنده است؛

● نشریّه در ویرایش ادبی و فنّی مقاله، برطبق موازین علمی، آزاد است؛

● حجم مقاله نباید بیش از 8000 واژه باشد (بدون چکیدۀ انگلیسی)؛

● نام و نام خانوادگی و مرتبۀ علمی و گروه، دانشکده و دانشگاه محلّ تدریس یا تحصیل و رشتۀ تحصیلیِ نویسنده/ نویسندگان و همچنین، رایانامۀ دانشگاهیِ نویسندۀ مسئول و شمارۀ تلفن همراهِ او حتماً در سامانۀ نشریّه قید شود؛

● نویسندگان مقاله نباید بیش از سه نفر باشند؛

● مشخّصات همۀ نویسندگان باید در برگۀ موجود در سامانه درج و همچنین صورت کامل‌ترِ آن، به این شرح، در فایلی جداگانه در سامانه بارگذاری شود:

ـ سِمَت نویسنده یا نویسندگانی که عضو هیئت علمی هستند (اعمّ از استادیار، دانشیار یا استاد)، و نیز گروه درسی و دانشکده و دانشگاه محلّ تدریسِ  آنان باید مشخّص شود؛

● ارسال مقاله صرفاً از طریق سامانۀ ادب فارسی به ‌نشانیِ https://jpl.ut.ac.ir امکان‌‌پذیر است؛

فرم تعهدنامه پس از تکمیل و امضا همراه با فایل اصلی مقاله، فایل مشابهت‌یابی شده (سامانۀ سمیم نور یا سامانه‌های مشابه‌یاب دیگر) و فایل مشخصات نویسندگان پیوست شود.

● مقالات دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری و نیز دانش‌آموختگان کارشناسی ارشد ‌باید با نظارت مؤثّر یکی از اعضای هیئت علمیِ دارای دکتریِ تخصّصی یا یک دانش‌آموختۀ دکتری، تألیف و نام او نیز جزء اسامیِ نویسندگان قید شود.

یادآوری: ترتیب ذکر نام نویسندگان و درج عنوان «نویسندۀ مسئول» براساسِ اطّلاعاتی است که نویسندۀ مسئول در سامانه در زمان ارسال مقاله وارد کرده است و سایر نویسندگان نیز در فرم تعهدنامه به آن اقرار کرده‌اند. بنابراین، ضروری است ترتیب نام نویسندگان و انتخاب «نویسندۀ مسئول»، قبل از ارسال مقاله، به اجماعِ نظر نویسندگان مقاله رسیده باشد. به‌هیچ‌وجه، تغییر سِمَت و ترتیب ذکر نام نویسندگان بعد از صدور گواهیِ پذیرش امکان‌پذیر نیست.

2. اجزای مقاله

عنوان مقاله باید گویا و بیانگر محتوای آن باشد؛

● چکیده انگلیسی:  با قلم Times New Roman با اندازۀ 9 باید مبسوط باشد (کمتر از 450 کلمه و بیشتر از 750 کلمه نباشد). همچنین این چکیده باید ساختار‌یافته باشد و شامل بخش‌های هدف،روش پژوهش، یافته‌ها و نتیجه‌گیری باشد که هر کدام در سطر یا پاراگرافی جداگانه نوشته ‎شوند.

● چکیدۀ فارسی: شامل 200-250 کلمه در آغاز مقاله (با اندازۀ قلم 11 B Mitra) دربردارندۀ نگاهی کلّی به مسئله، هدف، روش تحقیق و یافته‌‌ها باشد؛

واژه‌های کلیدی: در انتهای دو چکیدۀ فارسی و انگلیسی (شامل ۵ تا ۷ واژۀ تخصّصیِ مرتبط با موضوع مقاله و مذکور در چکیده) می‌آید؛

مقدمه: باید شامل «بیان مسئله»، «هدف پژوهش» و «پیشینۀ پژوهش»، «پرسش‌ها و فرضیّه‌های پژوهشی» و دیگر اطّلاعات مرتبط باشد (کلیۀ مواردِ بیان مسئله، هدف، پیشینه، پرسش و فرضیه و... زیر عنوان مقدمه قرار می‌گیرند و نیازی به عنوان‌بندی جداگانه و شماره‌گذاری برای آنها نیست)؛

پیکرۀ اصلیِ مقاله: باید مبانیِ نظری، بحث و استدلال و تحلیل و تقسیم‌بندی‌های محتوایی را دربرداشته باشد؛

نتیجه:‌‌ باید دربردارندۀ یافته‌های منطقی و مفیدِ برآمده از پژوهش‌های مقاله باشد؛

منابع: در پایانِ مقاله باید برمبنای شیوه‌نامۀ نشریّه تنظیم شود.

منابع فارسی باید در انتهای مقاله مطابق نمونه‌ای که در پایان آمده است، به انگلیسی ترجمه شوند و در انتهای هر مورد قید شود (In Persian).

ویژگی‌های ویرایشی و نگارشی

به‌منظورِ تسریع در آماده‌سازی و ویرایش مقالات، توجّه به نکات ذیل اکیداً توصیه می‌شود:

● رعایت زبان فارسیِ معیار و نثر علمی و به‌‌ دور از عبارت‌پردازی‌های متکلّفانه؛

‌● رعایت رسم‌الخطّ مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی براساسِ دستور خطّ فارسی و مطابقت املاییِ واژه‌ها با فرهنگ املاییِ خطّ فارسی (تألیف علی‌اشرف صادقی و زهرا زندی‌ مقدّم)؛

● استفادۀ به ‌دور از از افراط و تفریط از معادل‌های مصوّب فرهنگستان برای واژه‌های بیگانه براساسِ آنچه در وبگاه فرهنگستان آمده‌ است؛

● ویراسته و پیراسته‌بودن مقاله به‌لحاظِ ادبی و فنّی و حروف‌‌نگاری؛ ازجمله رعایت فاصله و نیم‌فاصله (با گرفتن هم‌زمان کلیدهای کنترل+شیفت+2) در میان کلمات و گذاشتن تشدیدها و همزه‌ها و حرکت‌گذاریِ لازم و به دور از افراط.

شیوۀ تنظیم متن

عنوان اصلی مقاله با قلم 14 B Titr و عناوین داخل متن با قلم 12 B Titr و زیربخش‌های هر عنوان با قلم 11 همین فونت تنظیم شود؛

متن مقاله با قلم 13 B Mitra در محیط واژه‌‌پرداز (Word ) تنظیم شود؛

● ارجاعات درون‌متنی انگلیسی با قلم 10  Times New Roman تنظیم شوند؛

● فاصلۀ میان سطرهای متن مقاله 1 سانتی‌متر در نظر گرفته شود؛

● ابتدای هر بند (پاراگراف) با نیم‌سانتی‌متر تورفتگی شروع شود. البتّه سطر نخستِ زیرِ هر عنوان نباید تورفتگی داشته باشد؛

● حاشیۀ متن مقاله از بالای صفحه باید چهارونیم و از پایین سه‌ونیم سانتی‌متر و از راست و چپ، هریک، چهارونیم سانتی‌متر باشد؛

● اندازۀ قلم چکیده، واژه‌‌های کلیدی، منابع پایانی، ارجاعات درون‌متنی و نیز عبارات توضیحی (که بین دو کمان قرار می‌گیرند)، نقل قول‌های مستقیمِ مستقل از متن، شعرها (شامل ابیات و تک‌مصراع‌ها)، تاریخ‌های ولادت و وفات یا دورۀ حکومت و ... (که بین دو کمان قرار می‌گیرند) با قلم B Mitra 11 و محتویات جداول و نمودارها و توضیحات مربوط به آنها و همچنین توضیحات تصاویر با قلم 10 همین فونت در نظر گرفته شود؛

● برای متمایز کردن واژه‌ها یا عباراتی که به‌ هر‌ دلیل بر آن‌ها تأکید می‌شود، از قلم 10 سیاه (Bold) استفاده شود. در چنین مواردی، استفاده از گیومه یا حروف کج/ مایل (ایرانیک/ ایتالیک) صحیح نیست؛

● نقل ‌‌قول‌های مستقیم طولانیِ مستقلّ از متن (بیش از دو سطر) در بندی جداگانه و با تورفتگیِ یک‌سانتی‌متر از دو طرف و با قلم یازده تنظیم شود (این‌گونه نقل‌ قول‌ها در گیومه قرار نمی‌گیرند)؛

● بخش‌های مستقلّ مقاله با بخش 1، که به مقدّمه اختصاص دارد، شروع می‌‌شود. عنوان هر بخش اصلی با یک سطر فاصله از بخش قبلی و زیربخش‌ها با نیم‌سطر فاصله جدا نوشته می‌شود؛

- زیربخش‌های هر مقاله نباید از سه ‌لایه تجاوز کند (مثال: 3-1-4 که بیانگر زیربخشی از بخش سوم مقاله است)، یعنی شمارۀ عنوان، حدّاکثر نشان‌دهندۀ سه بخش باشد نه بیشتر. برای مثال، زیربخشِ ۳-۱-۴-۲، که به چهار بخش اشاره دارد، پذیرفته نیست.

● از افراط در درج پاورقی پرهیز شود؛

- شمارۀ پاورقی‌ها از آغاز تا پایانِ مقاله باید دنباله‌‌دار (مسلسل) باشد؛

- برابر لاتینِ اسامی خاصّ و برخی اصطلاحات کوتاه علمی (لاتین و فارسی)، در پاورقی بیاید (با فونت تایمز نیو رومن 9)

- چنانچه در نگارش مقاله از منابع مالیِ سازمان‌ها یا نهادهای خاصّی استفاده شده است، در پاورقی صفحۀ چکیدۀ فارسی باید به این مطلب اشاره شود.

● همۀ جداول، نمودارها و تصاویر باید شمارۀ پیاپی داشته باشد؛

● در واج‌‌نویسیِ داده‌‌های مربوط به زبان یا گویش‌های ناآشنا، از قلم Doulus Sil IPA استفاده شود؛

● اشعار باید درون جدول تنظیم شود (بدین‌ترتیب که با استفاده از ابزار table در محیط word، جدولی با سه ستون ایجاد می‌‌کنید و مصراع اوّل را درون ستون اوّل و مصراع دوم را درون ستون سوم قرارمی‌‌دهید. ستون وسط نیز برای فاصلۀ بین دو مصراع در نظر گرفته می‌‌شود. سپس نشانگر را در انتهای هر مصراع قرارمی‌‌دهید و هم‌‌زمان کلیدهای shift و enter را می‌زنید تا مصراع کشیده شود؛ بدین‌صورت انتهای همۀ مصراع‌ها در یک راستا قرارمی‌گیرند. ارجاع ابیات را نیز در زیر آخرین مصراع قرار می‌دهید و نه در روبه‌روی آن)؛

● برای عناوین کتاب‌ها و دانشنامه‌ها و نشریّات، که در متن و ارجاعات درون‌متنی و منابع آمده است، از حروف کج/ مایل استفاده می‌شود، امّا عناوین مقاله‌ها داخل گیومه (« ») قرار می‌گیرد.

شیوۀ ارجاع به منابع

1. ارجاع درون‌متنی

● ارجاعات درون‌متنی بین دو کمان و بدین‌صورت تنظیم شود: (نام خانوادگیِ نویسنده، ویرگول، سال، دونقطۀ بیانی، شمارۀ جلد [چنانچه اثر جلدهای متعدّد داشته باشد بدون ذکر حرف ج]، بک‌اسلش، شمارۀ صفحه بدون ذکر حرف ص)، مثال: (زرین‌کوب، 1398: 45/2-47) یا (زرّین‌کوب، 1364: 44).

● در ارجاعات درون‌متنی، چنانچه دقیقاً به همان منبع پیشین،یعنی همان نویسنده امّا به صفحه‌ای دیگر، ارجاع داده شود؛ یعنی بین دو ارجاع، منبع جدیدی ذکر نشده باشد، به‌جای تکرار نام آن منبع، از کلمۀ «همان» استفاده می‌شود: (همان: 49)؛ و اگر ارجاع به همان منبع و همان صفحه باشد، درج «همان» کفایت می‌کند: (همان)؛ امّا چنانچه بلافاصله به اثرِ دیگری از همان نویسنده ارجاع داده شود، به جای شهرت نویسنده از «همو» استفاده می‌شود (همو، 1368: 32)؛

در ارجاع درون‌متنی به منابع غیر فارسی (لاتین) نیز دقیقاً به‌شیوۀ منابع فارسی عمل می‌شود، با این تفاوت که به‌جای «همان» از «ibid» و به‌جای «همو» از «id» استفاده می‌شود.

چنانچه از مؤلّفی دو یا چند اثر در یک سال منتشر  شده باشد، با قید الف، ب و... در کنار سال از یکدیگر تفکیک می‌شوند: (زرین‌کوب، 1368الف: 45) و (زرین‌کوب، 1368ب: 32).

 

2. فهرست منابع

● در فهرست منابع، فهرست مقالات و دیگر آثار از فهرست کتاب‌ها تفکیک نمی‌شود؛

● اطّلاعات کتاب‌شناختی منابع فارسی و عربی (کتاب/ اثر تألیفی، اثر ترجمه‌شده، مقاله، پایان‌نامه، نسخ خطّی و اسناد، دانشنامه‌ها و مجموعه‌مقالات، و وبگاه‌های اینترنتی) و لاتین (با تفکیک منابع لاتین) به‌ترتیبِ حروف الفبا در پایان مقاله و به این ‌صورت تنظیم می‌شود:

کتاب: نام خانوادگیِ نویسنده، نام نویسنده (سال)، نام کتاب به‌صورتِ مایل، جلد با قید حرف ج، نوبت چاپ با قید حرف چ، محل نشر، نام ناشر. مثال:

زرّین‌کوب، عبدالحسین (1372)، پلّه‌پلّه تا ملاقات خدا (درب‍ارۀ زن‍دگ‍ی‌، ان‍دی‍ش‍ه‌ و س‍ل‍وک‌ م‍ولان‍ا ج‍لال‌ال‍دّی‍ن‌‌ روم‍ی‌)، چ 5، تهران، علمی.

دهخدا، علی‌اکبر (1361)، امثال و حکم، ج 3، چ 5، تهران، امیرکبیر.

- نوبت چاپ اگر اول باشد، نیازی به ذکر آن نیست؛

- در ذکر نام مؤلّفان قدیمی، نام مشهور آنان و آنچه روی جلد کتاب یا صفحۀ عنوان آمده، معیار است؛

- اگر نویسنده نامعلوم باشد، عنوان کتاب در آغاز قرار می‌گیرد و ایتالیک می‌شود؛

- اگر مؤلّفی دو یا چند اثر داشته باشد، در تنظیم فهرست آثارِ او، ضمن رعایت ترتیب الفباییِ نام کتاب‌ها، با درج الف، ب و... در کنار سال، از یکدیگر تفکیک می‌شوند:

امین‌پور، قیصر (1372الف)،  آینه‌های ناگهان، تهران، افق.

ــــــــــــــــــ (1372ب)، دستورزبان عشق، تهران، مروارید.

- از سیاه‌ (بولد) کردن یا قراردادنِ نام عنوان کتاب‌ها و رساله‌های دکتری در گیومه پرهیز شود؛ اما عنوان مقالات و پایان‌نامه‌های ارشد درون گیومه قرار می‌گیرد؛

- عنوان فرعیِ کتاب در درون کمان و با قلم راست (غیر مایل) ذکر می‌شود؛

- در نام ناشر، کلمۀ «ناشر» یا «انتشارات» ذکر نمی‌شود؛ مگر در باب ناشرانی که کلمات مزبور جزء نام آنهاست، مانند «نشر مرکز» یا «نشر نی»؛

- در صورت نامعلوم‌بودن ناشر و محلّ و تاریخ نشر، به‌ترتیب از «بی‌نا»، «بی‌جا» و «بی‌تا» استفاده می‌شود.

اثر ترجمه شده: نام خانوادگیِ نویسنده، نام کوچک نویسنده (سال)، نام کتاب به‌صورتِ مایل، نام و نام خانوادگی مترجم، محلّ انتشار، نام ناشر. مثال:

برلین، آیزایا (1387)، ریشه‌های رومانتیسم، ترجمۀ عبداللّه کوثری، تهران، ماهی.

مقاله: نام خانوادگیِ نویسنده، نام کوچک نویسنده (سال)، نام مقاله درون گیومه، نام نشریّه به‌صورتِ مایل، دورۀ نشریّه، شمارۀ پیاپی (با نشانۀ اختصاریِ «ش»)، فصل نشر، شمارۀ صفحۀ آغاز و پایان مقاله. مثال:

فتوحی، محمود (1392)، «تعامل مولانا جلال‌الدّین بلخی با نهادهای سیاسی قدرت در قونیّه»، زبان و ادبیّات فارسی، سال 21، ش 74، بهار، 49-68.

- اگر تعداد نویسندگان مقاله دو نفر باشد، ابتدا نام خانوادگی مؤلّفِ اوّل و سپس ویرگول و نام مؤلّفِ اوّل می‌آید و دربابِ نویسندۀ دوم ابتدا نام و سپس نام خانوادگی مؤلّف ذکر می‌شود؛ مثال: کریمی، احمد و علی محمّدی ...

- اگر تعداد نویسندگان مقاله بیش از سه نفر باشد، ذکر نام نویسندۀ اوّل کافی است و پس از آن، در مقالات فارسی عبارتِ «و همکاران» و در مقالات انگلیسی عبارتِ «et al» می‌آید؛

پایان‌نامه/ رساله: نام خانوادگیِ دانشجو، نام کوچک دانشجو (سال)، عنوان پایان‌نامۀ ارشد درون گیومه و رسالۀ دکتری ایتالیک، مقطع تحصیلی، نام دانشگاه. مثال:

امین‌پور، قیصر (1376)، سنّت و نوآوری در شعر معاصر، رسالۀ دکتری، دانشگاه تهران.

نسخ خطّی و اسناد: نام مشهور مؤلّف (سال کتابت نسخه)، عنوان کتاب یا رسالۀ خطّی یا نسخۀ عکسی (با حروف مایل)، شمارۀ نسخه، محلّ نگهداری.

- در ارجاع به اسناد تاریخی، این موارد ذکر می‌شود: عنوان سند، شمارۀ طبقه‌بندی و دسترسی، نام بایگانی؛

- در ارجاع به میکروفیلم‌‌ها، افزون بر مشخّصات کتاب، ذکر شمارۀ میکروفیلم و محلّ نگهداری نیز لازم است؛

- چنانچه نام نویسندۀ نسخۀ خطّی نامشخّص باشد، عنوان سند در آغاز قرار می‌گیرد و ایتالیک می‌شود.

- دانشنامه‌ها و مجموعه‌مقالات: نام خانوادگیِ مؤلّف، نام کوچک مؤلّف (سال)، عنوان مدخل یا مقاله (درون گیومه)، عنوان دانشنامه یا مجموعه‌مقالات (با حروف کج/ مایل)، نام سرپرست یا گردآورنده یا سرویراستار، شمارۀ جلد، محلّ نشر، ناشر، شمارۀ صفحات آغاز و پایان مدخل یا مقاله.

- وبگاه‌‌های اینترنتی: نام خانوادگیِ مؤلّف، نام کوچک مؤلّف (سال)، عنوان مقاله یا نوشته (داخل گیومه)، نام وبگاه، نشانی الکترونیکیِ آن، تاریخ درج مطلب در وبگاه  (ماه و روز).

- ارجاع به مطالب اینترنتی در حدّ ضرورت و زمانی است که منابع مکتوب در آن زمینه موجود نباشد.

- مثال برای ترجمۀ منابع فارسی:

Sarvari, R., & Rezvani, M. (2021), "Internationalization Orientation and Export Performance: Investigating the Mediating Effects of Export Knowledge and Moderating Environmental Dynamism", Journal of Entrepreneurship Development, 14(3), 461-480. doi: 10.22059/jed.2021.318614.653593.(In Persian)

پیگیری مقاله

● چنانچه مقاله مطابق با ویژگی‌های کلّی یادشده تنظیم نشده باشد، قبل از ارزیابی اولیۀ علمی، برای اصلاحات، به نویسندۀ مسئول برگردانده می‌شود؛

● نقد و نظرهای داوران صرفاً برای نویسندگانی ارسال می‌شود که مقالۀ آنان به شرط اصلاح و داوری مجدّد پذیرفته شده باشد؛ و لذا از ارسال نظر داوران برای مقالاتی که رد می‌شوند، معذوریم.

● مقالاتی که از نظر داوران، علمی‌ـ‌ترویجی تشخیص داده شوند یا ضمن پذیرفته‌شدن‌، امتیاز لازم را برای علمی_پژوهشی کسب نکرده باشند، با نظر موافق نویسندۀ مسئول، با قید «علمی‌ـ‌ترویجی» منتشر می‌شوند؛

● نویسندگان مسئولِ مقالات می‌توانند فرآیند داوریِ مقاله را از طریق صفحۀ شخصیِ خود در سامانۀ نشریّه پیگیری کنند؛

● در هر مرحله از داوری، چنانچه پس از یک‌ ماه از تغییر قبلی، اتّفاقی جدید در سیر بررسیِ مقاله نیفتاد، نویسندۀ مسئول می‌تواند با شماره‌تلفن 61113684 روند بررسی مقاله را پیگیری کند.

  • دریافت شناسۀ orcid برای تمامی نویسندگان اجباری است. لذا ضروری است قبل از ارسال مقاله در سایت https://orcid.org  ثبت نام کنند و پس از دریافت کد یادشده برای ارسال مقاله اقدام فرمایند.

هزینۀ انتشار مقاله

مجلۀ ادب فارسی مبلغ 1500.000 ریال به‌عنوان هزینۀ بررسی اولیه و در صورت پذیرش نهاییِ مقاله، مبلغ 4،500،000 ریال به‌عنوان هزینۀ انتشار دریافت خواهد کرد. به‌همین‌منظور، لازم است پس از اعلام دفتر نشریّه مبلغ یادشده از طریق درگاه آنلاین موجود در سامانه پرداخت شود.