حسنعلی پورمند؛ مجید آزادبخت؛ محمد خزایی
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 231-249
چکیده
صور خیال در شعر و نگارگری ایرانی، از حیث آفرینش هنری و زیباییشناسی و نیز از حیث بینشی، با یکدیگر پیوندی تنگاتنگ دارند و این پیوند وثیق، به سبب تأثیرپذیری نگارگری از مضمونهای گوناگون شعر و ادب پارسی ...
بیشتر
صور خیال در شعر و نگارگری ایرانی، از حیث آفرینش هنری و زیباییشناسی و نیز از حیث بینشی، با یکدیگر پیوندی تنگاتنگ دارند و این پیوند وثیق، به سبب تأثیرپذیری نگارگری از مضمونهای گوناگون شعر و ادب پارسی است. بنا بر یافتههای این پژوهش، در برههای از عصر صفوی به دلیل نفوذ زیاد علما و حمایتنکردن دربار از یکسو و رشد طبقۀ تجّار و متوسّط از طرف دیگر، هنر در بین لایههای میانی جامعه نضج یافت. همچنین کمرنگشدن ارزشهای جمعی و رشد تفاخر در بین شاعران و هنرمندان و استفاده از معانی معماگونه، سبب شد نگارهها از زوایایی نامتعارف ترسیم و لحن سخنوران و هنرمندان دستخوش تغییر شود. از آنجا که هر عصر لحن ویژۀ خود را داراست، شاهد پژواک این لحن در شعر و نگارگری این عصر هستیم؛ تا جایی که بسیاری از آرایههای ادبی این عهد به بازیهای واژگانی بدل شد و تأکید بر صنایع لفظی از صور خیال در شعر اهلی شیرازی و شاعران عصر صفوی پیشی گرفت. بر اساس فرضیّة این پژوهش برای بسیاری از بازیهای واژگانی، میتوان مصداق تصویری پیدا کرد؛ بر این مبنا، پرسش اصلی این پژوهش اینگونه طرح شده است که آیا نگارگران مکتب اصفهان به آیینهداری آرایههای اشعار این دوره پرداختهاند؟ هدف این پژوهش نیز یافتن پاسخ این پرسش و اثبات فرضیّه به روش تحلیلیـتوصیفی با استفاده از منابع کتابخانهای است.