Document Type : Research Paper

Authors

1 Associate Professor in Persian Language and Literature, University of Tehran

2 Ph.D. Candidate in Persian Language and Literature, University of Tehran

Abstract

Determining the origin of poetry has always been one of the oldest issues of literary criticism. This debate began firstly in Greece where, based on existing sources, Plato and Aristotle presented their theories about it. It has also been taken into consideration in the Arab literature. During Jāhilīyah period, the Arabs believed in "subsidiary"(Tābi'ah). This belief also existed in Ancient Persia, and it remains intact even after the arrival of Islam into Iran. Moreover, it is also reflected in the poetry of mystics, in a way that the mystic poets' references to this issue can be divided in two categories of intermediate and immediate inspirations. The poets also tended to religious personalities, using Gabriel  and other characters instead of inspiring Satan for instant, in choosing subsidiaries (Tābi'ahs),with regard to the social context of Persian literature and the influence of religious thoughts in Iranian society. The contrast between poetry and sharia has always been influential in choosing religious figures as inspiration for poetry in Islamic period; however, mystic poets did not believe in just spiritual nature of poetry and considered their own efforts important to compose poems. Their point of view about the attempting scope of the poetry can be explored through a careful focusing on the verbs they have used in their poems.

Keywords

ابن‌فارس، ابی‌الحسین احمد، (1368ق)، معجم مقاییس اللغة، تحقیق و ضبط عبدالسلام محمد هارون، قاهرة، دار احیاء الکتب العربیة.
ابن‌فندق، ابوالحسن علی بن زید بیهقی، (1361)، تاریخ بیهق، به تصحیح و تعلیق احمد بهمنیار و مقدّمۀ علّامه قزوینی، تهران، کتاب‌فروشی فروغی.
ابن‌منظور، (1408ق)، لسان‌العرب، نَسقَه و عَلقَ عَلیّه و وَضَعَ فَهارسة علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
ابوالفتوح رازی، (1381)، روض الجنان و روح الجنان، به تصحیح محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، جلد 4و 14، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
ارسطوطالیس، (1973)، فن الشعر، ترجمه عن الیونانیه و شرحه عبدالرحمن بدوی، الطبعة الثانیة، بیروت، دار الثقافة.
اسکلتن، رابین، (1375)، حکایت شعر، برگردان مهرانگیز اوحدی، با مقدّمه و ویرایش اصغر دادبه، تهران، میترا.
الاعشی، میمون بن قیس، (1950 م)، دیوان الاعشی الکبیر، الاسکندریة.
افلاکی، شمس‌الدین احمد، (1362)، مناقب‌العارفین، تصحیح و تعلیق تحسین یازیجی، جلد دوم، چاپ دوم، تهران، دنیای کتاب.
برهان، محمدحسین بن خلف تبریزی، (1342)، برهان قاطع، به اهتمام محمد معین، چاپ دوم، تهران، ابن‌سینا.
ثعالبی، عبدالملک بن محمد، (1385)، تحسین و تقبیح، ترجمۀ محمدبن ابی‌بکربن علی ساوی، تصحیح عارف احمد الزغول، تهران، میراث مکتوب.
حکیم ترمذی، (2002)، المنهیات، دراسة و تحقیق محمد عثمان خشت، قاهرة، مکتبة القرآن.
خاقانی، افضل­الدین، (1388)، دیوان، به کوشش ضیاءالدین سجادی، چاپ نهم، تهران، زوّار.
داد، سیما، (1387)، فرهنگ اصطلاحات ادبی (واژه‌نامۀ مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپایی به شیوۀ تطبیقی و توضیحی)، چاپ چهارم، تهران، مروارید.
رودکی، (1368)، دیوان، به کوشش خلیل خطیب‌رهبر، چاپ چهارم، تهران، صفی‌علیشاه.
زرقانی، سیّد مهدی، (1391)، بوطیقای کلاسیک، تهران، سخن.
زرّین‌کوب، عبدالحسین، (1383)، آشنایی با نقد ادبی، چاپ هفتم، تهران،سخن.
                          ، (1387)، ترجمۀ فن شعر ارسطو، چاپ ششم، تهران، امیر کبیر.
سنایی، (1359)، حدیقة الحقیقه، به تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، تهران، دانشگاه تهران.
                          ، (1382)، حدیقة الحقیقه، به تصحیح مریم حسینی، تهران، نشر دانشگاهی.
                          ، (1388)، دیوان، به تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، چاپ هفتم، تهران، سنایی.
سوزنی، (1338)، دیوان، به تصحیح ناصرالدین شاه‌حسینی، تهران، امیرکبیر.
صفی‌پوری، عبدالرحیم بن عبدالکریم، (1397)، منتهی‌الارب فی لغات العرب، مقدمه، تصحیح، تعلیق و فهارس علیرضا حاجیان‌نژاد، تهران، سخن.
طوسی، خواجه‌نصیر، (1376)، اساس‌الاقتباس، به تصحیح مدرس رضوی، چاپ پنجم، تهران، دانشگاه تهران.
عطّار، محمّد بن ابراهیم، (1386 الف)، اسرارنامه، مقدّمه، تصحیح و تعلیقات از محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن.
                          ، (1386 ب)، مصیبت‌نامه، مقدمه، تصحیح و تعلیقات از محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن.
                          ، (1387)، منطق‌الطیر، مقدمه، تصحیح و تعلیقات از محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن.
                          ، (1388)، الهی‌نامه، مقدمه، تصحیح و تعلیقات از محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن.
عنصرالمعالی، قابوس بن وشمگیر، (1378)، قابوسنامه، به اهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی، چاپ نهم، تهران، علمی و فرهنگی.
قیس رازی، شمس‌الدین‌محمد، (1387)، المعجم فی معاییر اشعار العجم، به تصحیح محمد قزوینی و مدرس رضوی، تهران، زوار.
کروچه، بندتو، (1393)، کلیات زیبایی شناسی، ترجمۀ فؤاد روحانی، چاپ دهم، تهران، علمی و فرهنگی.
کمیلی، مختار، (1394)، «شعر و شاعری از دیدگاه سنایی»، پژوهشهای ادبی، سال 12، ش 49، 31-55.
مجتبایی، فتح الله، (1336)، هنر شاعری (ترجمۀ فن شعر ارسطو)، تهران، بنگاه نشر اندیشه.
محبتی، مهدی، (1388)، از معنا تا صورت، تهران، سخن.
مولوی، جلال‌الدین محمد، (1371)، مثنوی معنوی (چاپ عکسی)، زیرنظر نصرالله پورجوادی، تهران، نشر دانشگاهی.
                          ، (1378)، کلیّات شمس، با تصحیحات و حواشی بدیع‌الزمان فروزانفر، جلد 1-10، چاپ چهاردهم، تهران، امیرکبیر.
                          : 1388، غزلیّات شمس تبریز، مقدمه، گزینش و تفسیر محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ چهارم، تهران، سخن.
                          ، (1363)، مثنوی معنوی، به تصحیح رینولد نیکلسون، به اهتمام نصرالله پورجوادی، تهران، امیرکبیر.
میهنی، محمد بن منوّر، (1367)، اسرارالتوحید، به کوشش محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ دوم، تهران، آگاه.
ناصرخسرو، (1357)، دیوان ناصرخسرو، به تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران، مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه مک‌گیل با همکاری دانشگاه تهران.
نظامی عروضی سمرقندی، (1327)، چهار مقاله، به تصحیح محمد قزوینی، لیدن، مطبعۀ بریل.
نظامی، الیاس بن یوسف، (1388)، شرفنامه، تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، چاپ دوم، تهران، زوّار.
                          ، (1389 الف)، اقبال‌نامه، تصحیح حسن وحید دستگردی، چاپ دوم، تهران، زوّار.
                          ، (1389 ب)، هفت پیکر، تصحیح حسن وحید دستگردی، چاپ دوم، تهران، زوّار.
همایی، جلال‌الدین، (1376)، مولوی‌نامه (مولوی چه می‌گوید)، چاپ نهم، تهران، هما.
همدانی، عین‌القضاة، (1969)، نامه‌های عین‌القضاة، به کوشش عفیف عسیران و علینقی منزوی، تهران، بنیاد فرهنگ.