Document Type : Research Paper

Author

Associate Professor in Persian Language and Literature, Allameh Tabataba’i University

Abstract

The practical part of mysticism is the mystical realm of the behavioral and experimental findings which, based on the courageous conduct of the path of excellence, the refinement of the soul and the purification of the conscience and getting to the essence of being, leads to a kind of monotheistic worldview called "pantheism" that has been constructed on intuitional experiences; hence the intuitive mystics have called it the "Unity of Intuition". In other words, the intuitional pantheism is experienced and proven in this type of monotheistic mysticism. This type of intuitional and practical mysticism is clearly manifested in the sonnets of Attar of Nishapur's divan. It will be possible to achieve a clear vision of Attar's attitude toward monotheism through analysis those parts of his verses portray this type of worldview. Attar suggests his own special "pantheism" as a combined intuitional insight in the mirror of his sonnets which are all based on his spiritual experiences and are results of higher mystical positions achievement. Analyzing the sonnets of Attar of Nishapur's divan through an inductive-analytic method, it has been tried in present study to explore his viewpoints and to prove the attitudes of this monotheist mystic about intuitive pantheism.
 

Keywords

قرآن کریم.
ابن عربی، محیی­الدّین (بی­تا)،  الفتوحات المکیه، بیروت، دارالصادر.
استیس، والتر ترانس (1375)، عرفان و فلسفه، ترجمة بهاءالدّین خرمشاهی، تهران، سروش.
جامی، نورالدّین عبدالرحمن (1373)، نفحات الانس من حضرات القدس، مقدّمه و تصحیح محمود عابدی، چاپ دوم، تهران، اطلاعات.
ریتر، هلموت (1377)، دریای جان، ترجمۀ عباس زریاب خویی و مهرآفاق بایبوردی، تهران، الهدی.
عطّار نیشابوری، شیخ فریدالدّین محمّد، (1368)، دیوان عطّار، اهتمام و تصحیح تقی تفضّلی، چاپ پنجم، تهران، علمی و فرهنگی.
عین­القضات همدانی (1348)، نامه­های عین القضات، به اهتمام علینقی منزوی و عفیف عسیران، جلد 1، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
فروزانفر، بدیع­الزمان (1353)، شرح احوال و نقد و تحلیل آثار شیخ فریدالدّین محمّد عطّار نیشابوری، تهران، کتابفروشی دهخدا.
مرتضوی، منوچهر (1377)، مکتب حافظ (مقدّمه بر حافظ­شناسی)، تبریز، ستوده.
محمّدی، احمد (1368)، بررسی اندیشۀ عرفانی عطّار، تهران، ادیب.
نصر، سیدحسین (1382)، آموزه­های صوفیان از دیروز تا امروز، ترجمۀ حسین حیدری و محمّدهادی امینی، تهران، قصیده­سرا.
نیکلسون، رینولد آلن (1357)، پیدایش و سیر تصوّف[چند مقاله]، ترجمۀ محمّدباقر معین، مشهد، توس.
                                       (1382)، تصوّف اسلامی و رابطۀ انسان با خدا، ترجمۀ محمّدرضا شفیعی­کدکنی، چاپ سوم، تهران، سخن.
همایى، جلال­الدین (1385)، مولوى­نامه؛ مولوى چه می‌گوید؟، جلد ‏1، چاپ دهم، تهران، هما.