بررسی تطبیقی استعاره مفهومی هجو از نظر زبانی در اشعار خاقانی و متنبی
بررسی تطبیقی استعاره مفهومی هجو از نظر زبانی در اشعار خاقانی و متنبی

علی عباس علی زاده؛ حمیرا زمردی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 اسفند 1402

چکیده
  پژوهش حاضر به بررسی چگونگی مفهوم‌سازی هجو و بدگویی در زبان دو شاعر برجسته ادب فارسی و عربی بر اساس نظریه‌ی استعاره مفهومی می‌پردازد. بررسی استعاری مفهوم هجو، مطمئنا می‌تواند کارکردی مهم و قابل توجه ...  بیشتر
ریشه‌های حکایت‌ در زبان عرفان تا پایان قرن سوم (بر پایۀ آثار شقیق ، حارث محاسبی، نوری، خراز، جنید)
ریشه‌های حکایت‌ در زبان عرفان تا پایان قرن سوم (بر پایۀ آثار شقیق ، حارث محاسبی، نوری، خراز، جنید)

مریم جعفرزاده؛ علیرضا فولادی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 1-14

چکیده
  حکایت یکی از پرکاربردترین انواع داستانی در زبان عرفان است. با این حال، تا قبل از قرن چهارم که قرن پاگیری حکایت‌های عرفانی است، ضمن آثار اولیۀ عرفای مسلمان چندان با حکایت مواجه نیستیم و این نکته ما را ...  بیشتر
تأثیر خوانش دوگانۀ شعر بر ساختار دستوری، بلاغی و معنایی آن
تأثیر خوانش دوگانۀ شعر بر ساختار دستوری، بلاغی و معنایی آن

علیرضا نبی‌لو

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 15-34

چکیده
  خوانش صحیح شعر، رابطۀ مستقیمی با تعیین ساختار دستوری، بلاغی و معنایی آن دارد. برخی از اشعار با توجه به نوع خوانش، دچار تغییراتی در ساختار دستوری، بلاغی و معنایی می شوند، این تغییرات در نوع و نقش کلمات ...  بیشتر
معرّفی مُصحَفِ مُترجَمِ هُدائی افندی (ش20)؛ بررسی نکاتی در اختلاف قرائات
معرّفی مُصحَفِ مُترجَمِ هُدائی افندی (ش20)؛ بررسی نکاتی در اختلاف قرائات

محمدحسین جعفری‌تبار؛ علیرضا حاجیان نژاد

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 35-67

چکیده
  اهمّیت پژوهش در مَصاحفِ مُترجَمِ کهن از جنبه‌های گوناگون بر اهل تحقیق روشن است، از فوائدِ گوناگونِ زبانی در تاریخ زبان فارسی تا بهره‌هایی که در علومِ متنوّعِ قرآنی از این گنجینه بر می‌توان گرفت. از ...  بیشتر
برگردان و بسامدسنجی تکواژهای فارسی ده بند نخست ترکیب بند روحی بغدادی
برگردان و بسامدسنجی تکواژهای فارسی ده بند نخست ترکیب بند روحی بغدادی

عبدالرضا سیف؛ محمود فضیلت؛ محمدحسن غلامی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 69-88

چکیده
  دادوستد میان زبان ها امری بسیار شایع و رایج است. زبان فارسی به عنوان یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین زبان های جهان اسلام، در طول تاریخ درازدامن خود، تأثیرات گسترده ای بر دیگر زبان های این جغرافیای وسیع ...  بیشتر
نقد کهن‌الگویی شخصیت «درویش» در قصۀ نوش‌آفرین گوهرتاج
نقد کهن‌الگویی شخصیت «درویش» در قصۀ نوش‌آفرین گوهرتاج

سعید واعظ؛ زهرا منوچهری

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 89-110

چکیده
  «درویش» به معنی فقیر، نیازمند، گدا و مسکین است. هم‌چنین به  زاهدان، عارفان و صوفیانی که به دنیا و هر چه در آن است، بی­اعتنا هستند و روی نیازشان فقط به سمت خداست، درویش می‌گویند. بنابراین، درویش ...  بیشتر
رئالیسم و رئالیسم وهمی، مبنای صورت‌بندی تقابل‌های دوگانه در داستان‌های دلواپس کَهَرم و دگمه‌های بی‌رنگ، از حسن فرهنگ‌فر
رئالیسم و رئالیسم وهمی، مبنای صورت‌بندی تقابل‌های دوگانه در داستان‌های دلواپس کَهَرم و دگمه‌های بی‌رنگ، از حسن فرهنگ‌فر

نسرین اسدپور؛ علی اکبر باقری خلیلی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 111-131

چکیده
  حسن فرهنگ‌فر، نویسندهٔ معاصر گیلانی در قلمرو رمان و داستان کوتاه شناخته ‌شده‌است. اهتمام فرهنگ‌فر به پالایش جامعه از فاصلهٔ طبقاتی، عقب‌ماندگی‌های فرهنگی و ضرورت برخورداری از حقوق مدنی، موجب شد ...  بیشتر
تحلیل گفتمان انتقادی غزلیات واصف باختری بر مبنای رویکرد فرکلاف
تحلیل گفتمان انتقادی غزلیات واصف باختری بر مبنای رویکرد فرکلاف

نعمت الله ایران زاده؛ محمدشاهپور قادری

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 133-153

چکیده
  تحلیل گفتمان انتقادی، در پی کشف حقایق نهان در ژرف‌ساخت آثار ادبی است، که در آن مسائل زبانی و روابط میان گفتمان‌ها، با توجه به ساختارهای اجتماعی و فرهنگی با مناسبات قدرت مطالعه می‌‌گردد. در این مقاله ...  بیشتر
بررسی چگونگی تأثیر آنیمیسم بر تأویل‌پذیری در اشعار یداللّه رؤیایی بر اساس نظریۀ دریافت
بررسی چگونگی تأثیر آنیمیسم بر تأویل‌پذیری در اشعار یداللّه رؤیایی بر اساس نظریۀ دریافت

فاطمه مدرسی؛ هادی طیطه؛ مهسا ایمانی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 155-165

چکیده
  یدالله رؤیایی از جمله شاعران و نظریه‌پردازان شعر حجم یا اسپاسمانتالیسم است که طبیعت در شعر او حضوری چشم‌گیر دارد. رؤیایی به طبیعت به مثابه‌ی انسان یا جانداری مستقل نگاه می‌کند که رفتار، حالات، کنش ...  بیشتر
بررسی و مقایسۀ حکایات مشترک اسرارنامه و تذکرةالاولیای عطّار
بررسی و مقایسۀ حکایات مشترک اسرارنامه و تذکرةالاولیای عطّار

عبدالرضا سیف؛ حمیدرضا فهندژسعدی

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 1-20

چکیده
  یکی از شگردهای پُربسامد در آثار شاعران زبان فارسی، به نظم کشیدن حکایات منثور، به خصوص داستان‌ها و اقوال حکیمانه و صوفیانه است. در این امر، عطار نیشابوری جایگاه برجسته‌ای میان شعرای فارسی دارد. عطار ...  بیشتر
«نام‌دهی و طبقه‌بندی» در اشعار سیاسی- اجتماعی فرخی یزدی براساس الگوی کارگزاران اجتماعی ون‌لیوون
«نام‌دهی و طبقه‌بندی» در اشعار سیاسی- اجتماعی فرخی یزدی براساس الگوی کارگزاران اجتماعی ون‌لیوون

محمد کیشانی فراهانی؛ منوچهر اکبری

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 21-44

چکیده
  ادبیات عصر مشروطه با مسائل سیاسی و اجتماعی حاکم بر فضای جامعه آمیختگی شدیدی دارد. شاعران و نویسندگان بر مبنای رویدادهای روز در مقام  منتقد، طرفدار یا مخالف وقایع، اشعار و نوشته‌هایشان را به مخاطبان ...  بیشتر
تطور و تحول فرزندنامه‌ در ادوار ادب فارسی (قرن چهارم تا دوران معاصر)
تطور و تحول فرزندنامه‌ در ادوار ادب فارسی (قرن چهارم تا دوران معاصر)

آسیه ذبیح نیا عمران

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 45-61

چکیده
  در ادوار نظم و نثر فارسی، شاعران و نویسندگان، بخشی از کلام خود را به اندرز به فرزند اختصاص می­دادند که این امر دال بر اهمیت و توجه به تعلیمِ فرزند متون ادبی است. فرزندنامه­ها، نامه­های خصوصی در بطن ...  بیشتر
بررسی تشابهات و مشترکات ساختاری بوف‌ کور با دانشجوی پراگ
بررسی تشابهات و مشترکات ساختاری بوف‌ کور با دانشجوی پراگ

ابراهیم رنجبر

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 63-80

چکیده
  بوف‌ کور یک متن هنری با موضوع روان‌شناختی است‌. جهان‌بینی رمانتیک و شور عاطفی فضای دنیای شخصیت‌های این رمان را پر کرده‌ است. بدون تردید، هدایت در نوشتن آن از آثار ادبی و هنری و نظریات روان‌کاوانۀ غربی ...  بیشتر
تیغِ تهمورث
تیغِ تهمورث

بهزاد اتونی

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 81-102

چکیده
  یکی از موضوعات رایج در اساطیر و حماسه‌های جهان، اختصاص رزم‌افزارهایی شگفت برای پهلوانان است، که وجهِ مشترک همگیِ آن‌ها، تفاوت و تمایزی است که با رزم‌افزارهای معمولی دارند. گرچه در منظومه‌های پهلوانیِ ...  بیشتر
ترسیم نظام گفتمان تعلیمی در چند متن روایی منظوم
ترسیم نظام گفتمان تعلیمی در چند متن روایی منظوم

فضل الله خدادادی

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 103-119

چکیده
  شاید در ظاهر چنین به نظر برسد که در روساخت روایی متن­های روایی منظوم فارسی که انگیزه­ای تعلیمی دارند تفاوتی دیده نمی­شود و هدف خالقان این آثار ایجاد متنی روایی به‌ قصد انتقال پیامی اخلاقی به مخاطب ...  بیشتر
سیالیت بن‌مایه‌ها در شعر صائب تبریزی و سبک هندی (بررسی موردی بن‌مایۀ سرو و قمری)
سیالیت بن‌مایه‌ها در شعر صائب تبریزی و سبک هندی (بررسی موردی بن‌مایۀ سرو و قمری)

سعید رحیمی؛ علیرضا امامی

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 121-139

چکیده
  بن‌مایه‌ها یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های ساختاری و وحدت‌بخش آثار هنری هستند. در حوزۀ ادبیات نیز، بن‌مایه‌ها به‌عنوان عناصر تکرارشوندۀ سبک‌ساز، ازجملۀ عناصر مهم بسیاری از متون، اعم از شعر و داستان، ...  بیشتر
گزارش یک ربایش (حلّ رسالة‌القدس و غلطات‌السّالکین روزبهان به‌وسیلۀ قطب‌الدّین‌محمّد جامی در حدیقة‌الحقیقه)
گزارش یک ربایش (حلّ رسالة‌القدس و غلطات‌السّالکین روزبهان به‌وسیلۀ قطب‌الدّین‌محمّد جامی در حدیقة‌الحقیقه)

همایون شکری

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 141-162

چکیده
  در پژوهش حاضر به‌روش تحلیلی‌-‌توصیفی، برای نخستین بار، مهمّ‌ترین جنبه‌های یک ربایش ادبی بررسی شده است؛ با این توضیح که قطب‌الدّین محمّد جامی، نوه و جانشین شیخ احمد جام، دو رسالۀ روزبهان (رسالةالقدس ...  بیشتر
از اسطورۀ فرّ تا انرژی کیهانی در شاهنامۀ فردوسی
از اسطورۀ فرّ تا انرژی کیهانی در شاهنامۀ فردوسی

زهرا جلیلی؛ عبدالله واثق عباسی؛ محمدامیر مشهدی

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 163-185

چکیده
  سرتاسر شاهنامه جدال تجسم حماسی اهورامزدا و اهریمن یا خیر و شر و نبرد روشنایی و تاریکی است. شالودۀ اصلی شاهنامه را فرّ و مبارزات فرهمندان با اهریمنان تشکیل می‌دهد. فرّ از نمادهای پرکاربرد و کلیدی در اساطیر ...  بیشتر
بررسی و تحلیل کارکرد رنگ در شعر پایداری افغانستان براساس نظریۀ ماکس لوشر؛ مطالعۀ موردی اشعار خلیل‌الله خلیلی
بررسی و تحلیل کارکرد رنگ در شعر پایداری افغانستان براساس نظریۀ ماکس لوشر؛ مطالعۀ موردی اشعار خلیل‌الله خلیلی

شفیع الله سالک؛ مهسا رون؛ سید علی قاسم زاده

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 187-210

چکیده
  ادبیات فارسی معاصر افغانستان، متأثّر از عوامل اجتماعی و فرهنگی انقلاب مشروطه و سپس کودتای هفتم ثور (7اردیبهشت)، متحوّل و زمینه­ساز شکل‌گیری جریان‌های متفاوت شعری شد که هریک شعر را برمبنای اندیشه­های ...  بیشتر
واکاوی مقولۀ مکان در سه داستان شاهنامه بنا بر نظریۀ ذهنیت اسطوره‌ایِ لوی-برول
واکاوی مقولۀ مکان در سه داستان شاهنامه بنا بر نظریۀ ذهنیت اسطوره‌ایِ لوی-برول

آرمان فاتح دولت‌آبادی؛ حبیب اله عباسی؛ عفت نقابی

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 211-230

چکیده
  ابهام مکان در شاهنامه موضوعی است که در بخش‌های اساطیری  و پهلوانی به چشم می‌آید. ایران از مکان‌هایی است که دارای ابهام است. در سه داستان تاج‌گذاری ایرج، دربندشدنِ کیکاوس در هاماوران و جنگ بزرگ کیخسرو ...  بیشتر
بررسی اندیشه‌های ایرانشهری به عنوان مؤلّفۀ سبک فکری در گرشاسپ‌نامه
بررسی اندیشه‌های ایرانشهری به عنوان مؤلّفۀ سبک فکری در گرشاسپ‌نامه

سید محمد فتح اله زاده؛ میرجلیل اکرمی

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 231-254

چکیده
  گرشاسپ‌نامۀ اسدی طوسی مهم­ترین متون پهلوانی و حماسی پس از شاهنامه است. اگرچه موضوع آن جنگ­ها و هنرنمایی­های پهلوانی است، ولی عناصر مهم و اثرگذار در فرآیند شکل گیری اندیشه­های ایرانشهری درآن نهفته ...  بیشتر
تحلیل گفتمان ایدئولوژی در لایه‌های سبکی غزلیّات مدحی حافظ
تحلیل گفتمان ایدئولوژی در لایه‌های سبکی غزلیّات مدحی حافظ

نرگس اسکویی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 1-22

چکیده
  اگرچه مدح به‌مثابه وصلۀ ناجوری در دیوان لسان‌الغیب، بر چشم و طبع حافظ‌ دوستان گرانی می‌کند، و نیز درست است که ماهیّت مدح در مغایرت با مرام رندی و مشرب آزاده‌خویی حافظ قرار می‌گیرد، امّا خواه‌ناخواه ...  بیشتر
کاربردِ نظریّۀ ادبی؛ نگاهی انتقادی به آراءِ کورش صفوی
کاربردِ نظریّۀ ادبی؛ نگاهی انتقادی به آراءِ کورش صفوی

علیرضا محمّدی کله سر

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 23-40

چکیده
  بخشی از دیدگاه‌های کورش صفوی در آثارش، دربارۀ کاربرد نظریّه‌های ادبی در نقد است. وی با مرور و معرّفی نظریّه‌های مختلف ادبی و دسته‌بندی آنها بر اساس مقولاتِ شش‌گانۀ نظریّۀ ارتباطی یاکوبسن، بر ناکارآمدیشان ...  بیشتر
تحلیل نمادشناسی و عناصر مارکسیستی در رمان مدیر مدرسۀ جلال آل ‌احمد
تحلیل نمادشناسی و عناصر مارکسیستی در رمان مدیر مدرسۀ جلال آل ‌احمد

اسد آبشیرینی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 41-61

چکیده
  مدیر مدرسه، اثر جلال آل احمد، یکی از رمان‌­های مشهور معاصر است که در آن  برخلاف آنچه که بارت گفته است، مؤلّف داستان، نه‌تنها «مُرده» نیست، که «زنده»­تر از هر اثر رئال دیگری به تبیین ...  بیشتر
معرّفی و نقد و تحلیل شخصیّت‌های نَفْثَةُ المَصْدور با اتکاء بر منابع تاریخی معتبر
معرّفی و نقد و تحلیل شخصیّت‌های نَفْثَةُ المَصْدور با اتکاء بر منابع تاریخی معتبر

سیده پرنیان دریاباری

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 63-80

چکیده
  گاه واژگان عادی، ترجمان غم‌های بزرگ نیستند و بعضی از انسان‌ها، جملات و عبارات معمول و متداول را برای بیان درد و اندوه جگرخراش خود کافی نمی‌بینند ...! شاید به همین اعتبار است که «زیدری نسوی»، منشی ...  بیشتر