مریم مشرف؛ بهدخت نژادحقیقی
دوره 6، شماره 2 ، اسفند 1395، ، صفحه 41-56
چکیده
نوبت ثالثة تفسیر کشفالاسرار مجموعهای از اقوال صوفیّه در تفسیر قرآن است. بسیاری از این سخنان به «پیر طریقت» یا عناوین کلی و نامشخص دیگر نسبت داده شدهاند. پیش از این تصور میشد که پیر طریقت، ...
بیشتر
نوبت ثالثة تفسیر کشفالاسرار مجموعهای از اقوال صوفیّه در تفسیر قرآن است. بسیاری از این سخنان به «پیر طریقت» یا عناوین کلی و نامشخص دیگر نسبت داده شدهاند. پیش از این تصور میشد که پیر طریقت، فرد مشخصی است که احتمالاً پیرِ معنویِ میبدی هم بوده است. مسجعبودن برخی از این عباراتِ منسوب به پیر طریقت هم این ظن را تقویت میکرد که این عنوان، همهجا به خواجهعبدالله انصاری برمیگردد تا آنجا که برخی به دنبال استخراج تفسیر خواجه عبدالله از میان تفسیر میبدی و تخمین حجمِ احتمالیِ آن بودهاند. بعدتر این فرضیه مطرح شد که این پیر طریقتها به فرد خاصی برنمیگردد و گویندگان مختلفی دارد. این مقاله هویّت برخی از این گویندگان مجهول را شناسایی میکند و پیشینة آن اقوال را در منابعِ پیش از میبدی پیمیگیرد. با بررسیِ آمار گویندگانِ ناشناس در نوبت سوم، فرضیة دیگری هم در این باب مطرح میشود که ممکن است اساساً بسیاری از این پیر طریقتها هیچ منبع و مرجعِ مشخصی نداشته باشند و احتمالاً خودِ میبدی این عنوان را به بسیاری از عبارتها که الگوی مشخصی هم دارند، افزوده است.