عبدالرضا سیف؛ محمدجواد عظیمی
دوره 5، شماره 2 ، اسفند 1394، ، صفحه 1-18
چکیده
واژۀ «دور» در عروض قدیم به کار رفته، اما دربارة اوزان دوری بحث نشده است. در عروض جدید، اصطلاح «اوزان دوری» به گروهی از اوزان متناوبالارکان اطلاق میشود که قرارگرفتن هجای کشیده به جای هجای ...
بیشتر
واژۀ «دور» در عروض قدیم به کار رفته، اما دربارة اوزان دوری بحث نشده است. در عروض جدید، اصطلاح «اوزان دوری» به گروهی از اوزان متناوبالارکان اطلاق میشود که قرارگرفتن هجای کشیده به جای هجای بلند در انتهای نیممصراع، خللی در وزن آن ایجاد نمیکند و شاعر مجاز است در نیممصراع این اوزان، همانند پایان مصراع، از هجای کشیده به جای هجای بلند استفاده کند. تعریف وزن دوری، شرایط و ویژگیهای آن همواره محل اختلاف صاحبنظران علم عروض بوده است. در این مقاله ضمن بررسی اصطلاح دور در موسیقی و عروض قدیم و تبیین شرایط اوزان دوری، تحلیلی انتقادی از ویژگیهای اوزان دوری و تفاوت آن با دیگر اوزان متناوبالارکان ارایه میشود. در ادامه ضمن تعریف دو مشخصۀ «دورة تناوب» و «مدت سکوت در نیممصراع» برای اوزان شعر فارسی، منشاء اختیار شاعری در اوزان دوری بررسی و دربارة وجه تمایز اوزان دوری و غیردوری بر اساس این دو مشخصه بحث میشود.
