ساره زیرک؛ مهرنوش کاشانی منصور
دوره 10، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 103-123
چکیده
ناامیدی از دلالتهای پرتکرار در شعر مهدی اخوان ثالث است. این حالت عاطفی منفی، بر عنوان سرودههای شاعر نیز تأثیر گذارده است. عنوان اثر، نشانهای پیرامتنی است که با متن، رابطهای تنگاتنگ دارد. بر ...
بیشتر
ناامیدی از دلالتهای پرتکرار در شعر مهدی اخوان ثالث است. این حالت عاطفی منفی، بر عنوان سرودههای شاعر نیز تأثیر گذارده است. عنوان اثر، نشانهای پیرامتنی است که با متن، رابطهای تنگاتنگ دارد. بر این اساس، عنوان «پیغام» بر یکی از سرودههای اخوان، این پرسش را برمیانگیزد که این نشانة عاطفی مثبت، چگونه با شعری سراسر ناامیدانه، رابطة معنایی برقرار کرده است. هدف نگارندگان در تحقیق حاضر، تبیین نحوة تغییر نشانهمعناشناختی در معنای اوّلیّه و مثبتِ نشانة پیرامتنی عنوان، در سایة فضای ناامیدانة متن است. تحلیل گفتمانی شعر نشان میدهد پیغام در معناپذیریای مجدّد، به معنای منفی تغییر یافته و دلالت ثانویّه پذیرفته است. سوژة گفتهپرداز، درها را بر هرگونه تغییر میبندد؛ درحالیکه اگر یاری کنشگر پیغامگزار بیرونی را میپذیرفت، امید بود معضل هستیشناختیاش سامان پذیرد و گفتمان متن به مدد دخالت کنشگر بیرونی از قطب منفی به مثبت تغییر یابد؛ امّا فشارة عواطف منفی و شدید حسرت و ناامیدی، سوژه را به دشمن هستیشناختی خویش بدل ساخته است. سیر زایشی معنا، تقابل معنایی را در قالب مرگ-زندگی نشان میدهد. همراستا با این تقابل، نشانة مثبت پیرامتنی در عنوان شعر، از معنای اوّلیّه و اجتماعیاش که بر انفصال، گفتوگو و دیگرپذیری دلالت دارد، دور شده و در سیطرة اتّصال گفتمانی، معنای نقیض خود، یعنی «نهپیغام» (ردّ «دیگری») را یافته است.