بسیاری از صاحب‌نظران انوری را در غزل مبدع طریقه‌ای نو دانسته و او را پیشرو و آغازگر راهی خوانده‌اند که در عاشقانه‌های سعدی به اوج می‌رسد، امّا پژوهندگان زبان در بحث از این ابداع به مسائل نحوی کلام ...
بیشتر
بسیاری از صاحب‌نظران انوری را در غزل مبدع طریقه‌ای نو دانسته و او را پیشرو و آغازگر راهی خوانده‌اند که در عاشقانه‌های سعدی به اوج می‌رسد، امّا پژوهندگان زبان در بحث از این ابداع به مسائل نحوی کلام کمتر پرداختهاند. هدف این مقاله دستیابی به درک و دریافتی سبکشناسانه از نحو غزلیّات و رباعیهای انوری است؛ چراکه اساساً با واکاوی ویژگی‌های نحوی زبان اوست که میتوان دلایل سبکسازبودن وی را توضیح داد؛ شاعری که بر نبوغی زبانی دست دارد و از رفتاری که با زبان در پیش گرفته، آگاه است. در این بررسیها خواهیم دید که بسامد فراوان وجه فعلی «گفتن» و ترکیبهای کنایی، بهکارگیری بیش از دو فعل در یک بیت، پیوستگی معنایی دو مصراع، پنهانکردن عنصر تکرار با بازیهای نحوی و بهرهگیری از امکان تنوع ساخت در زبان، از عناصر مسلط و سبکساز در غزلیّات و رباعیهای انوری است و نیز خواهیم دید که شاعر چگونه با نحوة استفاده از حروف اضافه درجهت شکلگیری فردیّت مستقل سبکی گام برمیدارد و این نخستین گام، برای نخستینبار، همان بارقهای است که این استفادة شگفت را در غزلیّات نابغهای چون سعدی شعلهور میسازد.
