موسیقی کناری و بیرونی در رباعیّات مجد همگر شیرازی
موسیقی کناری و بیرونی در رباعیّات مجد همگر شیرازی

ناصر حامدی؛ داود محمّدی؛ عبداللّه حسن زاده میرعلی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 113-131

چکیده
  مجد همگر از شاعران قرن هفتم هجری است که هم‌عصر سعدی بوده و در دربار شاهان سلغری مقام والایی داشته است. مجموعه‌ای از رباعیّات این شاعر (بالغ بر 610 رباعی) را نوۀ او در میان نسخۀ خطّی دیوان چهار شاعر دیگر ...  بیشتر
رهی؛ سنّت، کلیشه یا تخلّص؟ (پژوهشی دربارۀ واژۀ «رهی» در شعر فارسی)
رهی؛ سنّت، کلیشه یا تخلّص؟ (پژوهشی دربارۀ واژۀ «رهی» در شعر فارسی)

مهسا رضایی؛ نجمه درّی؛ سعید بزرگ بیگدلی

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 115-133

چکیده
  تخلّص یا نام شعری، یکی از ویژگی‌های شعر فارسی است که از قرن ششم به‌عنوان یک سنّت ادبی رواج می‌یابد و در شعر شاعران قرن هفتم به ثبات می‌رسد. شاعرانی چون سنایی، خاقانی و انوری از جریان‌سازان این حیطه ...  بیشتر
ساخت نحوی حاصل از فرآیند «مبتداسازی واژه‌بست مضاعف (ضمیرگذار)» از منظر بلاغت در متون ادب فارسی
ساخت نحوی حاصل از فرآیند «مبتداسازی واژه‌بست مضاعف (ضمیرگذار)» از منظر بلاغت در متون ادب فارسی

فرهاد محمدی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 121-139

چکیده
  در زبان فارسی ساختِ نحوی منحصربه‌فردی وجود دارد که در آن، گزارۀ جمله در آنِ واحد که خود یک جملۀ کامل است، همراه با نهاد، یک جملۀ دیگر را تشکیل می­دهند. عبدالرّسول خیّامپور، از دستورنویسان سنّتی، از ...  بیشتر
سیالیت بن‌مایه‌ها در شعر صائب تبریزی و سبک هندی (بررسی موردی بن‌مایۀ سرو و قمری)
سیالیت بن‌مایه‌ها در شعر صائب تبریزی و سبک هندی (بررسی موردی بن‌مایۀ سرو و قمری)

سعید رحیمی؛ علیرضا امامی

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 121-139

چکیده
  بن‌مایه‌ها یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های ساختاری و وحدت‌بخش آثار هنری هستند. در حوزۀ ادبیات نیز، بن‌مایه‌ها به‌عنوان عناصر تکرارشوندۀ سبک‌ساز، ازجملۀ عناصر مهم بسیاری از متون، اعم از شعر و داستان، ...  بیشتر
تحلیل داستان چهارم هشت‌بهشت امیرخسرو دهلوی بر اساس نظریّۀ انسان‌شناسی ابن عربی
تحلیل داستان چهارم هشت‌بهشت امیرخسرو دهلوی بر اساس نظریّۀ انسان‌شناسی ابن عربی

مهدی شریفیان؛ رویا هاشمی زاده؛ محسن محمّدی فشارکی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 133-151

چکیده
  در عرفان اسلامی، دیدگاه ابن عربی دربارۀ شناخت انسان و مراتب هستی او جایگاه ویژه‌ای دارد. از نظر وی به‌طور کلّی هستی و تمام مظاهر آن، تجلّی ذات یگانۀ خداوند هستند؛ بر این‌ اساس، جهان و نفس انسان، نتیجۀ ...  بیشتر
تحلیل ساختاری معراج‌نامه‌ی ابن سینا بر پایۀ سفر قهرمان کمپبل
تحلیل ساختاری معراج‌نامه‌ی ابن سینا بر پایۀ سفر قهرمان کمپبل

احسان زندی‌طلب؛ خلیل بیگ‌زاده

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 135-153

چکیده
  چکیدهمعراج‌نامه گونه‌ای ادب دینی و عرفانی و گزارش سفر شخصیتی روحانی به قلمروهای ناشناخته است. سفر در ساختار این گونه ادبی و روایی، همواره عنصری تعالی‌بخش در سلوک انسان به سوی کمال بوده‌است؛ بر این ...  بیشتر
تحلیل مقایسه‌ای مناظره در غزل سبک عراقی و غزل معاصر
تحلیل مقایسه‌ای مناظره در غزل سبک عراقی و غزل معاصر

مرضیه همتی؛ فاطمه سادات طاهری؛ علیرضا فولادی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 141-164

چکیده
  بسیاری از شاعران برای بیان اندیشه­‌های خود فنّ مناظره را برگزیده‌­اند. از آنجا که گسترده‌­ترین افق شعری فارسی متعلّق به نوع  غنایی است، تعداد بسیاری از مناظره­‌های فارسی نیز زیرمجموعۀ این ...  بیشتر
گزارش یک ربایش (حلّ رسالة‌القدس و غلطات‌السّالکین روزبهان به‌وسیلۀ قطب‌الدّین‌محمّد جامی در حدیقة‌الحقیقه)
گزارش یک ربایش (حلّ رسالة‌القدس و غلطات‌السّالکین روزبهان به‌وسیلۀ قطب‌الدّین‌محمّد جامی در حدیقة‌الحقیقه)

همایون شکری

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 141-162

چکیده
  در پژوهش حاضر به‌روش تحلیلی‌-‌توصیفی، برای نخستین بار، مهمّ‌ترین جنبه‌های یک ربایش ادبی بررسی شده است؛ با این توضیح که قطب‌الدّین محمّد جامی، نوه و جانشین شیخ احمد جام، دو رسالۀ روزبهان (رسالةالقدس ...  بیشتر
نسخۀ خطّی تذکرۀ کلام‌الملوک باباجان قزوینی؛ اقتباس یا استنساخ از تذکرة‌الأولیای عطّار نیشابوری
نسخۀ خطّی تذکرۀ کلام‌الملوک باباجان قزوینی؛ اقتباس یا استنساخ از تذکرة‌الأولیای عطّار نیشابوری

آسیه ذبیح نیا عمران

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 153-168

چکیده
  تذکرۀ کلام‌الملوک، اثری عرفانی به زبان فارسی است که کمال‌الدّین حاجی‌بابا بن میرزاجان قزوینی، یکی از برجسته­ترین شاگردان شیخ‌بهایی، آن را در 1403ق تألیف کرده است. یگانه‌نسخۀ خطّی این کتاب  به شمارۀ ...  بیشتر
اشاره‌ای به جغرافیایِ فرهنگی ارتباطاتِ تن‌زبانی در داستان‌های کوتاه جمال‌زاده
اشاره‌ای به جغرافیایِ فرهنگی ارتباطاتِ تن‌زبانی در داستان‌های کوتاه جمال‌زاده

ایرج صادقی؛ بیژن ظهیری ناو؛ خدابخش اسداللهی

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 155-175

چکیده
  این پژوهش با تکیه بر نظریّۀ رفتار زبانی و موقعیّت اجتماعی آلفرد آدلر و نظریّۀ مکتب چشم‌­انداز کارل ساور از تعریف جغرافیا، جهان‌متن داستان­‌های جمال­زاده را از نظر زبان بدن و ارتباطات غیر کلامی ...  بیشتر
از اسطورۀ فرّ تا انرژی کیهانی در شاهنامۀ فردوسی
از اسطورۀ فرّ تا انرژی کیهانی در شاهنامۀ فردوسی

زهرا جلیلی؛ عبدالله واثق عباسی؛ محمدامیر مشهدی

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 163-185

چکیده
  سرتاسر شاهنامه جدال تجسم حماسی اهورامزدا و اهریمن یا خیر و شر و نبرد روشنایی و تاریکی است. شالودۀ اصلی شاهنامه را فرّ و مبارزات فرهمندان با اهریمنان تشکیل می‌دهد. فرّ از نمادهای پرکاربرد و کلیدی در اساطیر ...  بیشتر
دگردیسی خاطره به داستان در ادبیّات دفاع مقدّس با رویکرد به رمان آتش به اختیار
دگردیسی خاطره به داستان در ادبیّات دفاع مقدّس با رویکرد به رمان آتش به اختیار

محمود حدادیان؛ حبیب اللّه عباسی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 165-186

چکیده
  خاطره‌نویسی یکی از انواع ادبی و شکلی از نوشتار است که در آن نویسنده، وقایعی را که در زندگی‌اش روی داده و در آنها نقش داشته یا شاهدشان بوده است، بازگو می‌کند. خاطره‌نویس با زاویۀ دید خود با حوادث روبه‌رو ...  بیشتر
کارکرد مفاخره‌سرایانۀ شخصیّت‌های شعر عربی در مدیحه‌های منوچهری
کارکرد مفاخره‌سرایانۀ شخصیّت‌های شعر عربی در مدیحه‌های منوچهری

فاطمه سادات طاهری؛ سعیده بیرجندی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 169-184

چکیده
  مقالۀ حاضر، سبک شخصی منوچهری دامغانی (398- 432ق) در مدیحه و مفاخره­سرایی را بررسی می­کند. منوچهری با هنر شاعری و تسلّط بر زبان و ادبیّات عربی، مدیحه­ها ­و مفاخره­های متفاوتی سروده و بر همین اساس، ...  بیشتر
نوع و کارکرد راوی در روایت‌های داستان «رستم و سهراب»
نوع و کارکرد راوی در روایت‌های داستان «رستم و سهراب»

چیمن خوشنمای بهرامی؛ تیمور مالمیر

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 177-195

چکیده
  داستان‌های حماسی و پهلوانی به شیوه‌های گوناگون بازسازی شده‌اند. طومارهای نقالی و روایت‌های عامیانه و مردمی، محملی برای بازآفرینی این داستان‌ها هستند. مصنّف شاهنامه، نویسندگان و نقالان طومارها و ...  بیشتر
هیوِلَه؛ عروسی‌خوانی لری (تحلیل محتوا و ساختار یک عروسی‌خوانی)
هیوِلَه؛ عروسی‌خوانی لری (تحلیل محتوا و ساختار یک عروسی‌خوانی)

زهرا خاکباز؛ حسن ذوالفقاری

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 187-210

چکیده
  در فرهنگ قوم لر، عروسی‌خوانی‌های فراوانی وجود دارد که هیوِلَه (hivela) یکی از آنهاست. این عروسی‌خوانی در نواحی متعدّد لرنشین، روایت‌های گوناگونی دارد. در شهرستان ازنا، واقع در استان لرستان، هیوله‌ای ...  بیشتر
بررسی و تحلیل کارکرد رنگ در شعر پایداری افغانستان براساس نظریۀ ماکس لوشر؛ مطالعۀ موردی اشعار خلیل‌الله خلیلی
بررسی و تحلیل کارکرد رنگ در شعر پایداری افغانستان براساس نظریۀ ماکس لوشر؛ مطالعۀ موردی اشعار خلیل‌الله خلیلی

شفیع الله سالک؛ مهسا رون؛ سید علی قاسم زاده

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 187-210

چکیده
  ادبیات فارسی معاصر افغانستان، متأثّر از عوامل اجتماعی و فرهنگی انقلاب مشروطه و سپس کودتای هفتم ثور (7اردیبهشت)، متحوّل و زمینه­ساز شکل‌گیری جریان‌های متفاوت شعری شد که هریک شعر را برمبنای اندیشه­های ...  بیشتر
تحلیل شخصیّت رستم با تأکید بر مکتب وظیفه‎گرایی کانت
تحلیل شخصیّت رستم با تأکید بر مکتب وظیفه‎گرایی کانت

فاطمه حاجی رحیمی؛ سلمان رحیمی

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 197-215

چکیده
  در فلسفۀ اخلاق، معیار ارزش‌گذاری و سنجش افعالِ اخلاقی یکی از مباحث برجسته است. ایمانوئل کانت، فیسلوف آلمانی، معتقد است تنها فعلی واجد ارزش اخلاقی است که مطابق با تکلیف باشد و فاعل هیچ‌گونه انگیزۀ دیگری ...  بیشتر
ویژگی‌های تکنورئالیسمی در رمانِ این وبلاگ واگذر می‌شود
ویژگی‌های تکنورئالیسمی در رمانِ این وبلاگ واگذر می‌شود

زهرا طاهری

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 211-229

چکیده
  مقالۀ حاضر به بررسی ژانر تکنورئالیسم (رئالیسم مبتنی بر تکنولوژی) و کاربرد آن در ادبیّات کودک می‌پردازد. نویسنده ضمن معرّفی ویژگی­های این نوع ادبی و تمرکز بر موضوعاتی نظیر «خود واقعی»، «خود ...  بیشتر
واکاوی مقولۀ مکان در سه داستان شاهنامه بنا بر نظریۀ ذهنیت اسطوره‌ایِ لوی-برول
واکاوی مقولۀ مکان در سه داستان شاهنامه بنا بر نظریۀ ذهنیت اسطوره‌ایِ لوی-برول

آرمان فاتح دولت‌آبادی؛ حبیب اله عباسی؛ عفت نقابی

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 211-230

چکیده
  ابهام مکان در شاهنامه موضوعی است که در بخش‌های اساطیری  و پهلوانی به چشم می‌آید. ایران از مکان‌هایی است که دارای ابهام است. در سه داستان تاج‌گذاری ایرج، دربندشدنِ کیکاوس در هاماوران و جنگ بزرگ کیخسرو ...  بیشتر
بررسی اندیشه‌های ایرانشهری به عنوان مؤلّفۀ سبک فکری در گرشاسپ‌نامه
بررسی اندیشه‌های ایرانشهری به عنوان مؤلّفۀ سبک فکری در گرشاسپ‌نامه

سید محمد فتح اله زاده؛ میرجلیل اکرمی

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 231-254

چکیده
  گرشاسپ‌نامۀ اسدی طوسی مهم­ترین متون پهلوانی و حماسی پس از شاهنامه است. اگرچه موضوع آن جنگ­ها و هنرنمایی­های پهلوانی است، ولی عناصر مهم و اثرگذار در فرآیند شکل گیری اندیشه­های ایرانشهری درآن نهفته ...  بیشتر
بررسی تطبیقی استعاره مفهومی هجو از نظر زبانی در اشعار خاقانی و متنبی
بررسی تطبیقی استعاره مفهومی هجو از نظر زبانی در اشعار خاقانی و متنبی

علی عباس علی زاده؛ حمیرا زمردی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 اسفند 1402

چکیده
  پژوهش حاضر به بررسی چگونگی مفهوم‌سازی هجو و بدگویی در زبان دو شاعر برجسته ادب فارسی و عربی بر اساس نظریه‌ی استعاره مفهومی می‌پردازد. بررسی استعاری مفهوم هجو، مطمئنا می‌تواند کارکردی مهم و قابل توجه ...  بیشتر